तेनालीराम आणि महान पंडित
एकदा एक पंडित फिरत फिरत विजयनगरला आले. ते राजा कृष्णदेवराय जवळ गेले आणि त्यांनी दावा केला की, त्यांच्या एवढा ज्ञानी या जगात कोणीही नाही. तसेच मी तो कोणत्याही विषयावरील वादविवादात राजाच्या सर्व मंत्र्यांचा पराभव करू शकतो असे आव्हान त्या पंडिताने राजाला दिले.
तसेच राजाने आव्हान स्वीकारले आणि आपल्या मंत्र्यांना पंडितशी स्पर्धा करण्यास सांगितले. पण, पंडित हे प्रत्येक विषयाचे अभ्यासक असल्याने सर्व मंत्री त्यांच्या समोर हरले.
आता शेवटी तेनालीरामची पाळी आली. तेनालीने पंडितांना पुस्तकाच्या आकारात दुमडलेले कापड दाखवले आणि म्हणाले की, “मी तुमच्याशी ‘थिलकस्थ महिषा बंधनम’ या महान पुस्तकातील एका विषयावर चर्चा करेन. तेव्हा पंडित विचारात पडले, कारण त्यांनी अशा कोणत्याही पुस्तकाचे नाव ऐकले नव्हते.
आता पंडिताने राजाकडे एक रात्र मागितली. पण, पुस्तकाविषयी कधीच काही ऐकले नसल्याने वादात हरेल अशी भीती पंडितांना वाटत होती. म्हणून त्याने आपले सर्व सामान बांधले आणि रात्री शांतपणे राज्यातून ते निघून गेले.
दुसऱ्या दिवशी रात्री पंडित राज्य सोडून गेल्याचे राजा आणि दरबारी यांनी ऐकले. तेनालीरामला पाहून महाराज प्रभावित झाले आणि म्हणाला की, मला ते पुस्तक वाचायचे आहे ज्याच्या धाकामुळे पंडित निघून गेले. तेव्हा तेनालीराम हसत म्हणाले की, अस कुठलंही पुस्तक नाही. मी फक्त शब्दांमध्ये लाकडाचा उपयोग केला होता. त्यात मेंढ्याचे शेण टाकले, त्याला दोरीने बांधून पुस्तकाचा आकार दिला आणि वर कापडाने झाकले आणि त्या कापडाच्या साहित्याचे नाव संस्कृतमध्ये आहे म्हणून पुस्तकाचे नाव ठेवले ‘थिलकस्था महिषा बंधनम’. आता तेनालीरामच्या हुशारीने महाराज प्रभावित झाले आणि त्यांना बक्षीस दिले.
Edited By- Dhanashri Naik