भारतात वाढता धोका! रुमॅटिक फिव्हर (Rheumatic Fever) – मुलांच्या हृदयासाठी 5 चुकीच्या धारणा
रुमॅटिक फिव्हर ही एक गंभीर परिस्थिती आहे जी मुलांच्या हृदयाच्या व्हॉल्व्हसमध्ये दीर्घकालीन समस्या निर्माण करू शकते. परंतु या आजाराविषयी अनेक चुकीच्या समज आहेत, ज्यामुळे लवकर निदान किंवा प्रतिबंध होण्यास अडथळे येतात. खाली मुलांमध्ये (विशेषतः वय 5–15 वर्ष) या आजाराशी संबंधित 5 चुकीच्या धारणा आणि त्यांचं तथ्य दिलं आहे.
ALSO READ: दररोज चहा प्यायल्याने खरंच काय होतं? विज्ञान सांगतं वेगळंच!
1 धारणा: “केवळ मोठ्या वयाच्या मुलांना किंवा प्रौढांना होतो”
तथ्य: खोटं.
रुमॅटिक फिव्हर सर्वात जास्त प्रमाणात मुलांमध्ये 5 ते 15 वर्षांच्या वयोगटात आढळतो.
खूप लहान-लहान मुलांमध्ये (उदा. <5 वर्ष) हा आजार खूप कमी प्रमाणात दिसतो, पण होतोच.
त्यामुळे “माझं बाळ लहान आहे, म्हणून घाबरायचं नाही” असं अजिबात विचारू नये — सावध रहा.
2. धारणा: “सर्व गळ्याचा सतरा (sore throat) झाल्यामुळे रुमॅटिक फिव्हर होतो”
तथ्य: अगदी तसंच नाही.
मुलांमध्ये अनेक वेळा गळ्याला सतरा येतो पण त्यातील बहुतेक वेळा हे ‘ग्रुप A स्ट्रेप्टोकॉकस’ हे विषाणू/बॅक्टेरिया नसतात, किंवा योग्य उपचार मिळतात.
रुमॅटिक फिव्हर होण्याचं कारण मुख्यतः उपचार न झालेलं किंवा अयोग्य उपचार झालेलं ग्रुप A स्टेप् थ्रोट/स्कार्लेट फिव्हर आहे.
म्हणून प्रत्येक सतरा म्हणजे रुमॅटिक फिव्हर होईल, असं समजणं चुकीचं आहे.
ALSO READ: मधुमेहात FDC म्हणजे काय? भारतीय रुग्णांसाठी हाय CV रिस्कवर परिणामकारक!
3. धारणा: “रुमॅटिक फिव्हर झालं तर लगेच हृदयाचं नुकसान होईल”
तथ्य: अर्धं-अर्धं.
होय, रुमॅटिक फिव्हरने हृदयातील व्हॉल्व्ह किंवा मसल्सवर दुष्परिणाम होऊ शकतो
पण सर्व रुग्णांना लगेच हृदयाचं नुकसान होत नाही — काहींमध्ये हलक्या स्वरूपात, काहींमध्ये दिसणार नाही पण पुढे काही वर्षांनी अभावी प्रगती होऊ शकते.
याचा अर्थ — गळेचा सतरा, जॉइंट पेन, ताप यांसारखे लक्षण दिसल्यावर डॉक्टरांकडे वेळेवर जायचं आहे, पण प्रत्येकाने घाबरायचं नाही.
ALSO READ: पुरुषांसाठी लवंगाचे पाणी पिण्याचे काय फायदे आहेत?
4. धारणा: “रुमॅटिक फिव्हरवर उपचार झाल्यावर काळजीची गरज नाही”
तथ्य: गैरसमज आहे.
एकदा रुमॅटिक फिव्हर झाला म्हणजे तो पूर्णपणे संपला, असा विचार चुकीचा आहे — विशेषतः जेव्हा हृदय व्हॉल्व्हमध्ये प्रभाव झाला असेल.
पुनरावृत्ती होण्याची शक्यता असते आणि हृदयावर परिणाम अधिक वाढवू शकतो.
म्हणून योग्य उपचार (उदा. अँटीबायोटिक्स), नियमित तपासणी, आवश्यक त्या प्रतिबंधात्मक उपायांची गरज आहे.
5. धारणा: “रुमॅटिक फिव्हर म्हणजे अत्यंत दुर्लभ आजार, सामान्य लोकांसाठी धोका नाही”
तथ्य: हा विचारही चुकीचा आहे.
विशेषतः भारतातील काही भागात, सामाजिक-आर्थिक दुर्बलता, गर्दीचे वास्तव्य, कमी आरोग्यसेवा यामुळे या आजाराचा धोका अधिक आहे.
तज्ञांच्या मते, 2025 मध्येही भारतात याचा धोका अद्याप उच्च आहे
त्यामुळे ‘माझ्या भागात कदाचित नाही’ असं समजून गैरलक्ष्य करू नये — माहिती मिळवणे आणि काळजी घेणे महत्त्वाचं आहे.
पालकांसाठी सूचना
मुलाला गळा दुखणे, सतरा, ताप, मोठ्या सांध्यात वेदना आल्यास लवकर डॉक्टरांचा सल्ला घ्या.
डॉक्टरांनी सांगितेल तशी थ्रोएटल कल्चर किंवा तत्सम तपासण्या करून घेणे महत्त्वाचं आहे — जर ग्रुप A स्टेप् आढळला तर अधिकार्यांनुसार अँटीबायोटिक्स घ्यावे.
एकदा रुमॅटिक फिव्हर झाला असल्यास नियमित तपासणी, अँटीबायोटिक प्रोटोकॉल पाळणे व हृदयाची स्थिती लक्षात ठेवणे गरजेचे आहे.
चांगली आरोग्य-सवय: गर्दी कमी करणे, स्वच्छता राखणे, वेळेवर उपचार घेणे, या सगळ्यामुळे धोका कमी होतो.
अस्वीकरण (Disclaimer) : या लेखात दिलेली माहिती आणि उपाय सामान्य माहितीवर आधारित आहे. या माहितीची पूर्णता, विश्वासार्हता आणि अचूकता याबाबत वेबदुनिया कोणतीही हमी देत नाही. अधिक माहितीसाठी संबंधित तज्ज्ञांचा सल्ला घ्यावा.
Edited By – Priya Dixit
