मराठवाडा मुक्तिसंग्राम दिवस
Marathwada Liberation Day 2024: निजामाच्या राजवटीत हैदराबाद राज्यातील आजचा संपूर्ण तेलंगणा, महाराष्ट्रातील औरंगाबाद, बीड, हिंगोली, जालना, लातूर, नांदेड, उस्मानाबाद, परभणी यासोबत आजचे कलबुर्गी, बेल्लारी, कर्नाटकातील मराठवाडा प्रदेश. रायचूर, यादगीर, कोप्पल, विजयनगर आणि बिदर जिल्ह्यांचा समावेश होता.
मराठवाडा मुक्ती संग्राम दिनाचा इतिहास आणि महत्त्व:
मराठवाडा मुक्ती दिन दरवर्षी 17सप्टेंबर रोजी महाराष्ट्रात मोठ्या थाटामाटात आणि उत्साहात साजरा केला जातो. तसेच हा दिवस मराठवाडा मुक्तिसंग्राम दिन म्हणूनही ओळखला जातो. भारतीय सैन्याने हैदराबाद संस्थानाचा पराभव केल्यानंतर मराठवाड्याचे भारतीय संघराज्यात एकीकरण झाल्याची आठवण म्हणून हा दिवस साजरा केला जातो. तसेच त्यामागे मोठा इतिहास आहे. हा दिवस साजरा करण्यासाठी सरकार ध्वजारोहण समारंभ यासारखे अनेक सांस्कृतिक कार्यक्रम आयोजित करते. तसेच ‘ऑपरेशन पोलो’ म्हणून ओळखला जाणारा हा दिवस पोलिसांच्या कारवाईचे प्रतीक आहे. 1948 मध्ये या दिवशी निजामाच्या दडपशाहीचा अंत झाला.
निजामाच्या राजवटीतून स्वातंत्र्य मिळाले-
भारताला इंग्रजांपासून स्वातंत्र्य मिळाल्यानंतर एक वर्षाहून अधिक काळ 17 सप्टेंबर 1948 रोजी हैदराबाद निजामाच्या राजवटीपासून स्वतंत्र झाले. निजामाच्या राजवटीत सध्याच्या हैदराबाद राज्यातील संपूर्ण तेलंगणा, महाराष्ट्रातील मराठवाडा प्रदेश यासह औरंगाबाद, बीड, हिंगोली, जालना, लातूर, नांदेड, उस्मानाबाद, परभणी आणि सध्याच्या कर्नाटकातील कलबुर्गी, बेल्लारी, रायचूर, यादगीर, कोप्पल यांचा समावेश होता. विजयनगर आणि बिदर जिल्ह्याचा सहभाग होता.
भारताचे पहिले गृहमंत्री सरदार वल्लभभाई पटेल यांनी ऑपरेशन पोलो अंतर्गत केलेल्या तत्पर आणि वेळेवर कारवाईमुळे हैदराबाद मुक्ती शक्य झाली. तत्कालीन गृहमंत्री सरदार वल्लभभाई पटेल यांनी पोलीस कारवाईचे आदेश देऊन हैदराबाद राज्याचे भारतीय संघराज्यात विलीनीकरण प्रत्यक्षात आणले. तसेच हे स्वप्न तेव्हाच सत्यात उतरले जेव्हा भारतीय सैन्याने निजाम राजवट आणि त्यांच्या खाजगी सैन्याच्या राज्यकर्त्यांविरुद्ध पाच दिवस पोलिस कारवाई केली. व मोहिमेच्या शेवटी, आसफ जाह घराण्याचा शेवटचा निजाम, मीर उस्मान अली खान, याने 1948 मध्ये आजच्या दिवशी प्रवेश करारावर स्वाक्षरी केली. या कारणास्तव महाराष्ट्र आणि कर्नाटक राज्य सरकार अधिकृतपणे 17 सप्टेंबर हा स्वातंत्र्य दिन म्हणून साजरा करतात. हा दिवस अनेक अर्थाने मराठवाड्याचा स्वातंत्र्यदिन म्हणूनही मानला जातो.
Edited By- Dhanashri Naik