Celebrating Idli Doodle गुगलने इडलीला समर्पित केले खास डूडल, लोकप्रिय दक्षिण भारतीय पदार्थांच्या उत्पत्तीबद्दल सर्व काही
गूगलने 11 ऑक्टोबर 2025 रोजी इडलीला समर्पित एक खास डूडल लॉन्च केले आहे, जे या दक्षिण भारतीय पदार्थाच्या समृद्ध सांस्कृतिक आणि पाककला महत्त्वाला सन्मान देण्यासाठी बनवले आहे. हे डूडल इडलीला मेदू वडा, सांबार यासारख्या आयकॉनिक डिशेससह दाखवते, जे त्याच्या लोकप्रिय नाश्त्याच्या स्टेपल म्हणून उत्सव साजरा करते. लक्षात ठेवा की वर्ल्ड इडली डे 30 मार्च रोजी साजरा केला जातो, त्यामुळे हे डूडल एक वेगळा, सामान्य उत्सव आहे जो इडलीच्या जागतिक आकर्षणाला हायलाइट करतो.
इडलीचा इतिहास
इडली हा एक प्राचीन दक्षिण भारतीय स्टेपल फूड आहे, पण त्याचा उगम भारताबाहेर असू शकतो. खाद्य इतिहासकार के.टी. आचार्य यांच्या मते, आधुनिक इडली रेसिपीचा जन्म सध्याच्या इंडोनेशियात झाला, जिथे किण्वित (फर्मेंटेड) अन्नाची लांब परंपरा आहे. 7व्या ते 12व्या शतकात तिथे याला ‘केदली’ किंवा ‘केदरी’ म्हणून ओळखले जायचे. हे भारतात कदाचित हिंदू राजांच्या इंडोनेशियन शेफद्वारे, व्यापार आणि सांस्कृतिक देवाणघेवाणीच्या माध्यमातून दक्षिण भारतात आले.
इडलीचा पहिला लिखित उल्लेख 920 ईस्वीच्या आसपास कन्नड ग्रंथांमध्ये आढळतो, जिथे शिवकोटियाचार्य यांनी त्याचा उल्लेख केला. सुरुवातीला हे फक्त उडदाच्या डाळीपासून बनवले जायचे, पण नंतर तांदूळ मिसळून ते स्पंजसारखे बनले. दुसऱ्या महायुद्धात रेशनिंगच्या काळात रवा (सुजी) इडलीचा शोध लागला. आज इडली केवळ दक्षिण भारताची ओळख नाही, तर आरोग्यदायी फर्मेंटेड फूड म्हणून जागतिक स्तरावर लोकप्रिय आहे.
इडली बनवण्याची पारंपरिक पद्धत
पारंपरिक इडली पीठ बनवण्यासाठी चार मुख्य टप्पे आहेत: भिजवणे, दळणे, फर्मेंटेशन आणि वाफवणे. ही पद्धत दगडी पाट्यावर आधारित आहे, पण आजकाल वेट ग्राइंडर वापरले जाते. खाली स्टेप-बाय-स्टेप रेसिपी आहे (सुमारे 20-25 इडलीसाठी):
साहित्य:
इडली तांदूळ (किंवा परमल तांदूळ): 3 कप
उडदाची डाळ (साबूत): 1 कप
मेथी दाणे (फेनुग्रीक सीड्स): 1 छोटा चमचा (फर्मेंटेशनसाठी)
मीठ: चवीनुसार (सुमारे 1 छोटा चमचा)
पाणी: भिजवण्यासाठी आणि दळण्यासाठी
पद्धत:
भिजवणे (4-6 तास):
तांदूळ आणि उडदाची डाळ वेगवेगळ्या भांड्यांमध्ये स्वच्छ पाण्यात भिजवा. मेथी दाणे उडदाच्या डाळीत मिसळा. पाणी तांदूळ/डाळीपेक्षा 2 इंच वर असावे. कोमट हवामानात 4 तास, थंडीत 6-8 तास भिजवा.
दळणे:
प्रथम उडदाची डाळ आणि मेथी वेट ग्राइंडर किंवा मिक्सरमध्ये बारीक दळा. थोडे-थोडे पाणी घाला जेणेकरून हलके, फुललेले पीठ बने (लोणी सारखे). मग तांदूळ वेगळे दळा, थोडे जाड ठेवा (खरखरीत वाटावे). दोन्ही पीठ एका मोठ्या भांड्यात मिसळा, मीठ घाला आणि चांगले ढवळा. पीठ झाकून ठेवा.
फर्मेंटेशन (8-12 तास):
पीठ कोमट ठिकाणी ठेवा. पीठ 1.5 पट फुलले पाहिजे. जर फर्मेंट होत नसेल, तर 1/4 चमचा साखर किंवा बेकिंग सोडा मिसळून थोडे कोमट पाणी घाला. थंड हवामानात 12-24 तास लागू शकतात.
वाफवणे (10-12 मिनिटे):
इडली साच्याला तेल लावा. पीठ साच्यात 3/4 भरा. कुकर किंवा इडली स्टीमरमध्ये पाणी उकळवा, साचा ठेवा आणि झाकण लावून 10-12 मिनिटे मध्यम आचेवर वाफवा. थंड झाल्यावर चमच्याने काढा.
सॉफ्ट इडलीसाठी टिप्स:
नेहमी ताजे साहित्य वापरा.
फर्मेंटेशननंतर पीठ फ्रीजमध्ये ठेवू नका, लगेच वापरा.
सांबार, चटणी किंवा शेंगदाण्याच्या चटणीसह सर्व्ह करा.
ही पद्धत इडलीला स्पंजी आणि पौष्टिक बनवते, जी प्रोबायोटिक्सने समृद्ध आहे.
अस्वीकारण: हा लेख सामान्य माहितीवर आधारित आहे. वेबदुनिया याच्या सत्यतेची पुष्टी करत नाही.